حالا که تنها کمتر از دو ماه تا پایان سال ۲۰۲۳ باقی است، بد نیست نگاهی به پشت سر بیندازیم و سیر تحولات دنیای تکنولوژی را از دریچه‌ی محصولات جدید و اختراعات هیجان‌انگیزی که امسال معرفی یا عرضه شد، دنبال کنیم.

امسال بدون‌شک یکی از سال‌های پرسروصدا در دنیای تکنولوژی بود؛ از هوش مصنوعی و محصولات مبتنی‌بر آن مثل چت‌بات ChatGPT و کوپایلت ویندوز و مولد تصویر Midjourney بگیر تا غوغای اپل با هدست واقعیت ترکیبی ویژن پرو و سازه‌ی کروی غول پیکر MGS Sphere و سیستم خودران مرسدس.

وب‌سایت تایم ۲۰۰ اختراع بزرگ و تاثیرگذار سال ۲۰۲۳ را در دسته‌بندی‌های مختلف ازجمله دسترسی‌پذیری، هوش مصنوعی،‌ نرم‌افزار، محصولات الکترونیکی و سلامت معرفی کرده است. من در این مقاله به ۲۰ مورد از جالب‌توجه‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ام که احتمالا برخی از آن‌ها برایتان آشنا باشد.

سونی در مراسم CES 2023 از کنترلر بازی جدیی برای افراد معلول و ناتوان رونمایی کرد. طراحی و ساخت این کنترلر به گونه‌ای است که افراد ناتوان یا دارای معلولیت جسمی نیز می‌توانند با پلی استیشن بازی کنند. تصویر زیر، کنترلر جدید سونی و جزییات آن را نشان می‌دهد.

کنترلر سونی برای معلولان، یک جوی استیک به همراه ۲۲ بخش قابل تنظیم دارد که با پیکربندی‌های مختلفی می‌توان آن را شخصی‌سازی کرد. همچنین، امکان ترکیب این کنترلر با سایر لوازم جانبی برای رفع نیاز معلولان وجود دارد. هیداکی نیشنیو، از معاونان ارشد سونی می‌گوید که مراحل تحقیق و توسعه‌ی این کنترلر، ۵ سال زمان برده است.

ناشنوایان یا افراد کم شنوا هم احتمالاً دوست دارند در کنسرت‌ها شرکت و به موسیقی گوش کنند. اکنون در مرکز لینکلن، در شهر نیویورک این امکان فراهم شده و افراد ناشنوا و کم شنوا با پوشیدن کت و شلوار‌هایی مخصوص می‌توانند موسیقی را درک کنند. در این مرکز، لباس‌های طراحی شده مخصوص ناشنوایان، صدا را از میکسر‌های سالن کنسرت دریافت و آن‌ها را به ارتعاشاتی تبدیل می‌کنند که به افراد ناشنوا اجازه می‌دهد موسیقی را روی پوست خود حس کنند.

لباس‌های تجاری مخصوص افراد ناشنوا برای شنیدن موسیقی، هنوز به‌صورت عمده به بازار عرضه نشده‌اند و در حال حاضر، فقط تعداد محدودی از آن‌ها در دسترس است. دانیل بلکر، بنیانگذار و مدیر ارشد شرکت سازنده اختراع ذکر شده می‌گوید که این محصول بیشتر جنبه‌ی اجتماعی دارد و برای کمک به جامعه‌ی ناشنوایان طراحی شده است.

در ادامه‌ی فهرست بهترین اختراعات سال ۲۰۲۳، جدیدترین نسخه از مدل زبانی بزرگ شرکت OpenAI قرارد دارد. احتمالا با چت‌بات ChatGPT آشنایی بیشتری داشته باشید، اما جالب است بدانید این چت‌بات ابتدا با مدل زبانی GPT3 و بعدا با مدل زبانی GPT4 آموزش دیده است.

هوش مصنوعی GPT4 که در ماه مارس امسال معرفی شد، در مقایسه با نسل‌ قبل از خود، قدرتمندتر شده است. به گفته‌ی OpenAI، این مدل جدید به خوبی می‌تواند مسائل سخت را درک و آن‌ها را حل کند.

یکی از نکات جالب هوش مصنوعی GPT4 این است که می‌تواند رویدادهای بصری را تجزیه و تحلیل کند و با متن به آن‌ها پاسخ دهد. ناگفته نماند که استفاده از این مدل جدید رایگان نیست و فقط کاربران سرویس ChatGPT Plus با پرداخت ماهانه ۲۰ دلار می‌توانند از آن استفاده کنند.

شرکت OpenAI، نسخه‌ی جدید هوش مصنوعی DAll-E را در نوامبر امسال منتشر کرد. این نسخه، DAll-E3 نام دارد که دستورات متنی را شگفت‌انگیزتر از همیشه به تصاویر جذاب تبدیل می‌کند. هوش مصنوعی DAll-E3 در مقایسه با نسل قبل از خود، بهبود‌های بسیاری داشته و توانایی خلق تصاویر بی‌نظیری را دارد. تصویر زیر با DAll-E3 خلق شده است.

به‌گفته‌ی OpenAI، نسخه‌ی جدید DAll-E به‌ خوبی متن‌های دریافتی را درک و آن‌ها را به تصویر تبدیل می‌کند. این شرکت همچنین اعلام کرده که DAll-E3 با هوش مصنوعی ChatGPT ادغام شده تا تصاویر بهتری خلق شود و درعین حال، محدودیت‌هایی روی آن اعمال کرده تا تصاویر توهین‌آمیز و غیراخلاقی تولید نشود.

امسال بدون‌شک سال هوش مصنوعی است، چرا که بسیاری از تاثیرگذارترین اختراعات و فناوری‌های ۲۰۲۳، در حوزه‌ی هوش مصنوعی بوده‌اند. یکی دیگر از این اختراعات جذاب حوزه‌ی هوش مصنوعی، مربوط به شرکت Adobe و دقیق‌تر، نرم‌افزار فتوشاپ است. این شرکت، هوش مصنوعی خود به نام Adobe Firefly را منتشر کرد تا حوزه‌ی ویرایش عکس را دچار تغییر و تحول کند.

هوش مصنوعی Adobe Firefly با دریافت دستورات متنی، می‌تواند عکس‌های جدید تولید یا ویرایش کند. این ابزار دو بخش بسیار مهم دارد: Generative Fill و Generative Expend. شما با ابزار اول می‌توانید تصویری جدید و با ابزار دوم، بخشی از یک تصویر را حذف یا به آن اضافه کنید. اشلی استیل، معاون ارشد رسانه‌های دیجیتال ادوبی در این باره می‌گوید: این گزینه‌ها به مشتریان اجازه می‌دهد که با سرعت‌ایده‌های خود را اجرایی کنند.

در دنیای هوش مصنوعی، کاربران نه تنها یا دستورات متنی می‌توانند تصویر بسازند، بلکه امکان ساخت ویدیو را دارند. افراد برای این کار می‌توانند از هوش مصنوعی استارتاپ Runaway استفاده و دستورات متنی را فریم به فریم به فیلم تبدیل کنند. ویدیوی کوتاه زیر، نمونه‌ای تولید شده با این هوش مصنوعی است.

هوش مصنوعی Runaway Gen2، دومین مدل هوش مصنوعی این شرکت است که در مقایسه با نسل قبلی خود، عملکرد نسبتاً بهتری دارد. البته ویدیو‌های تولید شده با این هوش مصنوعی، هنوز ناپایدار و تا حدودی غیرواقعی هستند. علاوه بر این، دسترسی به Runaway Gen محدود است و در حال حاضر، همه نمی‌توانند از این ابزار استفاده کنند.

در ادامه‌ی معرفی بهترین اختراعات سال ۲۰۲۳، به اپلیکیشن جدید شرکت محبوب Duolingo می‌رسیم که به کاربران موسیقی آموزش می‌دهد. این برنامه، تازه‌کاران و علاقمندان به صنعت موسیقی را گام به گام آموزش و اصول موسیقی را به آن‌ها یاد می‌دهد.

کاربران با استفاده از Duolingo music، دیگر نیازی به خرید ابزار‌های موسیقی ندارند و به راحتی و با استفاده از گوشی هوشمند خود می‌توانند اصول نواختن موسیقی را یاد بگیرند. این اپلیکیشن دوره‌های جذاب و کاربردی دارد و به راحتی می‌تواند افراد مبتدی را آموزش دهد.

گوشی‌های تاشو و تاشدنی سامسونگ به خوبی توانسته‌اند سهم خوبی از بازار را به دست آوردند و نظر طرفداران بسیاری را جلب کنند. جدیدترین تاشدنی سامسونگ، گلکسی زد فلیپ ۵ یکی از بهترین اختراعات سال ۲۰۲۳ به شمار می‌رود که مجله‌ی Time از آن به عنوان مدرن‌ترین گوشی سال یاد کرده است.

از مهم‌ترین بهبودهای گلکسی زد فلیپ ۵ نسبت‌به نسل قبل می‌توان به شکاف لولا اشاره کرد که به شدت کاهش یافته و به‌سختی به چشم می‌آید. علاوه‌بر‌این، نمایشگر خارجی این دستگاه بزرگ‌تر شده تا کاربران به راحتی بتوانند از این بخش استفاده کنند.

اپل در سال جاری میلادی، یکی از مهم‌ترین محصولات خود را روانه بازار کرد: هدست واقعیت مجازی اپل ویژن پرو. این دستگاه از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری عملکرد بی‌نظیری دارد و می‌توان گفت یکی از بهترین گجت‌های تاریخ فناوری است. در ویدیوی زیر می‌توانید با جزییات جذاب این هدست آشنا شوید.

هدست اپل ویژن پرو به خوبی فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی را ادغام می‌کند تا کاربران تجربه‌ی لذت‌بخش و درعین حال، واقع‌بینانه‌ای در استفاده از آن داشته باشند. این هدست دارای باتری مجزا است و کاربران با چشم، صدا و دست خود می‌توانند آن را کنترل کنند.

تیم کوک در مورد اپل ویژن پرو می‌گوید: «با رونمایی از ویژن پرو، عصر جدید صنعت رایانش ابری آغاز شده است». این محصول از ابتدای سال آینده با برچسب قیمتی ۳۴۹۹ دلار عرضه خواهد شد.

اپل در مراسم معرفی آیفون در ۷ سپتامبر سال جاری میلادی، از اپل واچ اولترا ۲ هم رونمایی کرد. اپل واچ اولترا ۲، یکی از بهترین و قدرتمندترین ساعت‌های هوشمند بازار است که نسبت به نسل قبل بهبود یافته است. اپل با رویکرد حذف کربن در تولید محصولاتش، مدعی است این ساعت را با آلومینیوم ۹۵ درصد بازیافت شده ساخته است. اپل، این دست از محصولات خود را «کربن‌‌خنثی‌» (Carbon Neutral) نامیده‌ است؛ ادعایی که البته از سمت سازمان اروپایی BEUC زیر سوال رفته است.

اپل واچ اولترا ۲ از نمایشگر ۴۹ میلی‌متری با حداکثر سطح روشنایی فوق‌العاده‌ی ۳۰۰۰ نیت بهره می‌برد. روشنایی نمایشگر این دستگاه نسبت به نسل قبل، ۵۰ درصد افزایش یافته است.

از جمله دیگر مشخصات ساعت هوشمند اپل واچ اولترا ۲ می‌توان به تراشه‌ی S9 با ۳۰ درصد عملکرد بهتر، موتور پردازش عصبی چهار هسته‌ای، عمر باتری ۳۶ ساعته و واکنش سریع به دستورات دریافتی اشاره کرد.

اگر می‌خواهید اندازه‌ی واقعی دایناسور‌ها را از نزدیک ببنید، به استرالیا بروید و از اولین باغ‌وحش هولوگرامی جهان دیدن کنید.

شرکت اکسیوم هولو گرافیکس (Axiom Holographics) در اقدامی منحصربه فرد، اولین باغ‌وحش هولوگرامی جهان را در استرالیا راه‌اندازی کرد. بازدیدکنندگان این باغ‌وحش می‌توانند انواع حیوانات غول‌پیکر از فیل و نهنگ گرفته تا دایناسور را به صورت‌ چهار بعدی از نزدیک مشاهده کنند.

شرکت اکسیوم هولوگرافیکس با خلاقیت و عملکرد بی‌نظیر خود توانسته جلوه‌ی زیبایی از قلمرو حیوانات را به نمایش بگذارد و با عناصری مانند باد، دما و حتی بو تلاش کرده تجربه‌ای جذاب را برای بازدیدکنندگان به ارمغان آورد. یکی از نکات جالب فناوری مذکور این است که افراد به صورت همزمان می‌توانند این نمایش بی‌نظیر و خارق‌العاده را تماشا کنند. مدیرعامل این فناوری جذاب می‌گوید که هدف از احداث چنین باغ‌وحشی این بود که مردم از دنیای حیات‌وحش بازدید کنند، بدون آن که حیوانات در بند باشند.

آلزایمر یکی از بیماری‌های بسیار رایج در جهان است که روز به روز افراد مبتلا به این بیماری، بیشتر می‌شوند. اکنون سازمان غذا و دارو آمریکا، داروی لکمبی (Leqembi) را برای کند کردن روند بیماری آلزایمر تأیید کرده است. البته این دارو، به طور کامل آلزایمر را درمان نمی‌کند و فقط روند گسترش بیماری را کند می‌کند.

داروی لکمبی، زوال حافظه و یادگیری را بعد از ۱۸ ماه تحت درمان قرار گرفتن، حدود ۲۷ درصد کندتر می‌کند. در ساخت این دارو، کمپانی ژاپنی Eisai با کمپانی آمریکایی Biogen همکاری داشته‌اند و قرار است این دارو را با برچسب قیمتی ۲۶۵۰۰ دلار روانه‌ی بازار کنند. نتایج به دست آمده از آزمایش لکمبی‌ امیدوار‌کننده بوده و پزشکان را به درمان کامل آلزایمر در آینده‌ی نه چندان دور‌ امیدوار کرده است.

سازه‌ی MSG Sphere یکی از شگفت‌انگیزترین پروژه‌های مهندسی مدرن محسوب می‌شود که در لاس‌وگاس آمریکا ساخته شده است. با ۱۱۲ متر ارتفاع، ۱۵۷ متر عرض و مساحتی برابر با ۸۱۳۰۰ مترمربع، Sphere درحال‌حاضر لقب بزرگترین سازه‌ی کروی‌ جهان را یدک می‌کشد.

از بیرون، Sphere شبیه آفتاب‌پرستی است که می‌تواند هر طرح و رنگی را به‌خود بگیرد و آن هم به‌خاطر ۱٫۲ میلیون نمایشگر LED با وضوح ۲K آن است که تمام سطح خارجی سازه را پوشانده‌‌اند. اما مهم‌ترین اتفاق در داخل Sphere در جریان است؛ جایی که بزرگ‌ترین و باوضوح‌ترین نمایشگر LED جهان باوضوح ۱۶K قرار است برای ۲۰ هزار نفری که در دل خود جای داده، واقع‌بینانه‌ترین تجربه‌ی واقعیت مجازی را بدون هدست‌ و عینک‌های آزاردهنده ارائه دهد و احتمالا انتظارات از کنسرت موسیقی را برای همیشه دگرگون کند.

پروژه‌ی ۲٫۳ میلیارد دلاری Sphere که با اجرای زنده‌ای از گروه U2 روز ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳ به روی عموم باز شد، تحسین و شگفتی منتقدان را به همراه داشت. مجله‌ی رولینگ استون این کنسرت را «جهش کوانتومی روبه‌جلو» نامید و مجله‌ی بیلبورد آن را «مکانی با نوآوری‌های بی‌انتها» توصیف کرد.

یکی از مهم‌ترین یافته‌های دانشمندان در سال ۲۰۲۳، کشف الگویی است که بدون هیچ تکراری تمام صفحه را می‌پوشاند. این الگوی ۱۳ وجهی، به کاشی اینشتین (Einstein shape) معروف است.

دانشمندان و ریاضیدانان می‌گویند که کشف الگوی اینشتین پیشرفت بزرگی در تاریخ به شمار می‌رود که می‌تواند در دنیای علم و مواد به کار گرفته شود. نام این الگو البته ربطی به آلبرت اینشتین ندارد، بلکه از ترکیب دو کلمه‌ی آلمانی «ein» و «stein» به معنی «یک» و «سنگ» برگرفته شده است. این الگو را دیوید اسمیت، تکنسین بازنشسته انگلیسی در یورکشایر انگلستان کشف کرد.

شرکت اوپو در مراسم MWC 2023 بارسلونا از گجت جدیدش که نوعی ردیاب است، رونمایی کرد. این محصول که Oppo Zero Air Tag نام دارد، رقیبی جدی برای ایرتگ اپل به شمار می‌رود. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد ایرتگ اوپو این است که به باتری نیازی ندارد و بدون انرژی الکتریکی کار می‌کند.

شاید برایتان جالب باشد که این دستگاه انرژی موردنیازش را از طریق سیگنال‌های رادیویی، دکل‌های مخابراتی، برج‌های رادیو FM و اکسس پوینت وای‌فای جمع‌آوری می‌کند. در نتیجه، انرژی این دستگاه هیچگاه تمام نمی‌شود.

نسخه‌ی تجاری ردیاب Oppo Zero هنوز به بازار عرضه نشده است، اما این شرکت وعده داده که این گجت را تا سال آینده روانه‌ی بازار می‌کند.

هنگامی که خورشید به ساختمانی با سقف و دیواره‌های سفید می‌تابد، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از نور بازتاب می‌شود تا محیط داخلی گرم نشود. با این حال، در رنگ‌های سفید شیمیایی امروزی، تمام نور بازتاب نمی‌شود و بخشی از آن جذب و باعث بالا رفتن دمای محیط می‌شود.

اکنون دانشمندان چینی رنگی را ابداع کردند که سفیدتر از رنگ‌های شیمیای امروزی است و می‌تواند تا ۹۸ درصد از نور را بازتاب کند. به گفته سازندگان، از این رنگ می‌توان در بدنه‌ی هواپیماها، اتومبیل‌ها و حتی فضاپیماها استفاده کرد.

دنیای تکنولوژی هنوز منتظر خودروهای پرنده است؛ اما تا آن‌روز می‌توان به خودروهای خودران فکر کرد. مرسدس بنز با معرفی درایو پایولت (Drive Pilot)، به حوزه‌ی خودرو‌های خودران وارد شده است تا یکی از رقبای جدی اتومبیل‌های تسلا لقب بگیرد. فناوری جدید این شرکت، مجوز ورود به اتومبیل‌های خودران درجه ۳ را دریافت کرده و به زودی در خودرو‌های مرسدس به کار گرفته خواهد شد.

افراد با سیستم درایو پایت، دیگر نیازی به رانندگی مداوم و فشاردادن مداوم پدال‌های ترمز، گاز و کلاچ ندارند. ناگفته نماند که این سیستم هنوز محدودیت‌های دارد و در حال حاضر، فقط برای بزرگراه‌های با چند لاین، مناسب است. افزون بر این، حداکثر سرعت رانندگی با این سیستم، ۶۴ کلیومتر بر ساعت و در هنگام روز است.

کارخانه‌ی Dyaqua در ونیز ایتالیا دست به ابتکاری جالب‌ زده و کاشی‌هایی می‌سازد که نور خورشید را برای تامین انرژی جذب می‌کنند. تصویر زیر، نمونه‌ای از این کاشی‌ها با سبک سنتی است که برای پوشاندن سقف خانه‌های ایتالیایی به کار گرفته می‌شود.

اگرچه کاشی Dyaqua، سطحی کدر و غیر شفاف دارد، هر پانل دارای لایه‌ای سطحی است که اجازه عبور نور خورشید را می‌دهد. این پانل‌ها علاوه بر اینکه ساختار نوستالژی خانه‌ها را بهم نمی‌ریزند، انرژی را نیز تأمین کنند.

شرکت آمریکایی Form Energy اوایل ۲۰۲۳، از اختراع جدید خود به نام باتری آهن و هوا (Iron-air Battery) پرده برداشت. این اختراع که درواقع باتری‌های زنگ‌زده است، قابلیت ذخیره‌ی انرژی تا ۱۰۰ ساعت را دارند. با وجود باتری‌های آهن و هوا، تحولی بزرگ در صنعت باتری جهان اتفاق خواهد افتاد و میزان مصرف کربن کاهش می‌یابد.

باتری آهن و هوای شرکت Form Energy در مقایسه با باتری‌های لیتیوم یونی امروزی ارزان‌تر است. اکنون، شرکت سازنده‌ی این باتری قصد دارد کارخانه‌ای را در ویرجینیای غربی آمریکا برای تولید و تجاری‌سازی این باتری‌ها احداث کند.

شرکت خصوصی ترنس آسترا (TransAstra) اخیراً قراردی را با سازمان فضایی ناسا برای جمع‌آوری زباله‌های فضایی امضا کرده است. این شرکت برای جمع‌آوری زباله‌های فضایی، کیسه‌های زباله غول‌پیکری را برای جمع‌آوری زباله‌های فضایی تولید می‌کند. البته تولید این کیسه‌های زباله ممکن است چند سالی طول بکشد و به زودی آماده نشود.

قرارداد شرکت ترنس آسترا برای جمع‌آوری زباله‌های فضایی، ۸۵۰ هزار دلار است. کیسه‌های این شرکت زمانی که به مدار زمین برسند، باد می‌شوند و قطعات زباله و هر چیز دیگری را به دام می‌اندازند.

به نظر شما مهم‌ترین اختراع سال ۲۰۲۳ در دنیای فناوری چه بود؟